سم شناسی

آلاکُلرAlachlor                                                                                                           

آلاکلر علفکشی است برای کنترل کشیده برگهای یکساله وتعدادی از پهن برگهای یکساله و اویارسلام. آلاکلر از گروه 2کلرواستاینیلید(آمید) که به صورت انتخابی، سیستمیک وباز دارنده رشد مریستم عمل می کند. کشیده برگها عمدتاً از راه اندام هوائی وپهن برگها از طریق ریشه این علفکش را جذب می کنند. انتقال عمدتاً آپوپلاستیک است اما به صورت معمول در سیتوپلاسم نیز صورت می پذیرد. آلاکلر با نام تجاری لاسو(Lasso) وبا فرمولاسیون EC48% به بازار عرضه می شود.

کاربرد آلاکلر	موارد مصرف: همراه آترازین جهت مبارزه با علفهای هرز ذرت
	مقدار مصرف: 5لیتر آلاکلر+ 1تا1.5کیلوگرم آترازین قبل از کاشت بصورت مخلوط با خاک و یا بلافاصله بعد از کاشت قبل از رویش علف هرز

معرفی اقتصاد کشاورزی

در جهان امروز یکی از مشکلات اساسی بشر تأمین نیازهای غذایی است، به گونه‌ای که امنیت غذایی به عنوان یکی از اهداف مهم سرلوحه برنامه‌های دولتها قرار گرفته است. بدون شک به منظور نیل به امنیت غذایی علاوه بر اتخاذ سیاستهای مطلوب و برخورداری از منابع کافی باید تولید کشاورزی به گونه‌ای باشد که تمامی نیازهای جامعه را برآورده کند. از سوی دیگر تولید کشاورزی خود نیازمند دو گروه عوامل تولیدی می‌باشد. گروه اول، عوامل فیزیکی تولید از قبیل: زمین، بذر، آب، نیروی کار و غیره که وجود آنها از نظر کمی و کیفی شرط لازم تولید است و گروه دوم عوامل غیرفیزیکی تولید که ریشه در مدیریت و اقتصاد کشاورزی دارند. با توجه به اهمیت و ضرورت مدیریت و اقتصاد کشاورزی، این عامل به عنوان شرط کافی تولید تلقی می‌گردد. بنابراین به منظور تولید کشاورزی مطلوب و بهینه، وجود عوامل فیزیکی و غیرفیزیکی تولید در کنار یکدیگر لازم و ملزوم هم می‌باشند.

1- مهندسی اقتصاد کشاورزی

1-1) تعریف و هدف

اقتصاد کشاورزی به مجموعه‌ای از علوم و روشها اطلاق می‌شود که عوامل اقتصادی موثر در امور کشاورزی، روابط اقتصادی موجود بین عوامل تولید کشاورزی و کاربرد اصول اقتصادی را در تولید و توسعه کشاورزی مورد بحث و بررسی قرار می‌دهد. به بیان دیگر اقتصاد کشاورزی عبارت از کاربرد اصول و نظریه‌های اقتصاد عمومی در فرآیند تولید، مبادله، توزیع و مصرف مواد غذایی و مواد خام اولیه مورد نیاز سایر بخش هاست. بر این اساس می‌توان نتیجه گرفت که اقتصاد کشاورزی، روش‌های چگونگی استفاده مطلوب و بهینه از منابع طبیعی در بخش کشاورزی را از طریق شیوه‌ها و ابزار کارآمد خود مورد مطالعه قرار می‌دهد. هدف از ایجاد این رشته، تربیت نیروهای متخصص و کارآمدی است که بتوانند با تکیه بر دانش و اندوخته‌های علمی و تجارب عملی خود به عنوان کارشناس اقتصاد کشاورزی به تهیه و تدوین طرح‌های توسعه کشاورزی و ارزیابی اقتصادی آنها در سطوح مختلف منطقه‌ای و یا ملی بپردازند و همچنین از طریق بکارگیری روش‌های تجزیه و تحلیل کمی و ارائه مدل‌های ریاضی در حل مسائل و مشکلات تولید، توزیع و یا مصرف مواد غذایی و مواد خام، راهکارهای مناسبی را ارائه می‌نمایند. متخصصان اقتصاد کشاورزی در فعالیت‌های آموزشی و تحقیقاتی مرتبط با مسائل اقتصادی بخش کشاورزی نیز می‌توانند همکاری نمایند.

1-2) اهمیت و جایگاه در جامعه

با عنایت به اهمیت تولید کشاورزی در امنیت غذایی جامعه و نیز ضرورت توجه به ابعاد اقتصادی تولید، اقتصاد کشاورزی به عنوان یکی از شاخه‌های علوم کشاورزی از حدود یک قرن پیش در کنار سایر رشته‌های کشاورزی به تدریج مطرح شد و با سیر تکاملی‌اش امروزه به شکل یک دانش منسجم و مدرن در مراکز آموزش عالی و تحقیقاتی در اختیار مشتاقان علم و جامعه کشاورزی قرار گرفته است. در عرصه فعالیت‌های زراعی، حضور متخصصانی که علاوه بر دانش کشاورزی، اصول علم اقتصاد را نیز فراگرفته باشند و بتوانند با استفاده از تجربیات و دانش خود، در زمینه برنامه‌ریزی و تهیه طرح‌های تولیدی محصولات کشاورزی بطور اقتصادی فعالیت کنند، از ضروریات تحول کشاورزی کشور است و این امر، جایگاه و اهمیت رشته مهندسی اقتصاد کشاورزی را به خوبی مشخص می‌کند.

1-3) توانایی‌های لازم برای داوطلبان این رشته وادامه تحصیل در آن

با توجه به کمیت وکیفیت درسهایی که در این رشته تدریس می‌شود, برای ادامه تحصیل در رشته مهندسی اقتصاد کشاورزی داوطلبان باید علاوه بر زمینه‌های عمومی مورد نیاز در آزمون سراسری، از قدرت وتوان نسبتاً بالایی در زمینه ریاضی برخوردار باشند. علاوه بر این مشتاقان این رشته باید دارای قوه ادراک بسیار بالا و قدرت تجزیه وتحلیل وتصمیم گیری صحیح واصولی باشند. گذشته از همه اینها ,علاقه وشوق شخصی افراد از عوامل تعیین کننده در میزان موفقیت در این رشته است و شاید شرط لازم ادامه تحصیل در این رشته همین امر باشد

1-4)تواناییهای فارغ التحصیلان

همان طور که بیان شد، دانش آموختگان مهندسی اقتصاد کشاورزی پس از پایان تحصیلات و دوره آموزشی خود، می‌توانند در زمینه‌های مختلف تولید، توزیع ومصرف مواد غذایی و مواد خام مورد نیاز سایر بخش‌ها مسئولیت‌هایی را بپذیرند که برخی از موارد مهم این مسئولیت‌ها به شرح زیر است. 1- تهیه وتدوین طرح‌های کشاورزی وارزیابی اقتصادی آنها  . 2- توجیه یک طرح کشاورزی از نظر اقتصادی و یا مقایسه چند طرح. 3- بررسی ومطالعه اقتصادی طرح‌های عظیم مرتبط با بخش کشاورزی مانند سدها و..... 4- تهیه الگوی کشت و یا تولیدی برای واحدهای کوچک و بزرگ کشاورزی از ابعاد اقتصادی  . 5- بررسی هزینه‌ها ودرآمدهای تولیدات کشاورزی. 6- مدل سازی ریاضی برای تعیین ضرایب فنی عوامل تولید، میزان کارایی آنها و یا تخصیص زمینه منابع تولید  . 7- بازار یابی و بازار رسانی محصولات کشاورزی در داخل و خارج از کشور  . 8- همکاری با مهندسان مشاور طرح‌های کشاورزی منطقه‌ای و یا ملی در ارتباط با توجیه اقتصادی آنها  . 9- ارائه طرح‌های تحقیقاتی در ارتباط با مسائل مختلف اقتصاد کشاورزی  . 10- آموزش نظریه‌های علمی اقتصاد کشاورزی.

1-5) موقعیتهای شغلی و محل‌های کار

مراکز و واحدهای مختلفی در تولید، تبدیل، توزیع ومصرف محصولات کشاورزی نقش دارند و به گونه‌ای با مسائل اقتصاد کشاورزی مرتبط می‌باشند ؛ بنابراین هر یک از این مراکز و واحدها به تناسب ماهیت فعالیت خود، اقدام به جذب فارغ التحصیلان این رشته برای تأمین نیازهای خود می‌نمایند. برخی از این مراکز به شرح زیر است: 1- وزارت کشاورزی- سازمان‌ها وادارات کل کشاورزی. 2- سازمان تحقیقات وآموزش و ترویج کشاورزی  . 3- وزارت جهاد سازندگی- بخش تحقیقات اقتصادی و اجتماعی  . 4- بانکها، بویژه بانک کشاورزی  . 5- شرکتهای مهندسان مشاور در امور کشاورزی  . 6- کشت وصنعتهای بزرگ تولید کشاورزی  . 7- دانشگاهها ومراکز آموزش عالی  . 8- سازمان تعاون روستایی. 9- سازمان اتکا (وزارت دفاع). 10- تعاونی‌های تولید روستایی. شایان ذکر است که در مورد اشتغال دانش آموختگان مهندسی اقتصاد کشاورزی باید به این نکته مهم توجه نمود که متاسفانه در دوره‌های گذشته وتا سالهای اخیر به اقتصاد کشاورزی چندان اهمیتی داده نشده است و زمینه اشتغال تا چند سال پیش برای این رشته مناسب نبود اما پس از برنامه پنج ساله دوم خوشبختانه اهمیت وضرورت اقتصاد کشاورزی مورد توجه و اقبال مسئولان و دولتمردان قرار گرفته وروز به روز بر اهمیت آن افزوده می‌گردد این امر میزان نیاز به مهندسان اقتصاد کشاورزی را به طورچشمگیری افزایش داده است به گونه‌ای که می‌توان گفت تقریباً تمامی فارغ التحصیلان این رشته جذب بازار کار شده و مشغول فعالیت می‌باشند ؛ در آینده نیز بازار کار بهتری برای این فارغ التحصیلان فراهم خواهد بود.

2- واحدهای درسی

تعداد واحدهای درسی که دانشجویان این دوره باید بگذرانند در مجموع  137  واحد به صورت زیر می‌باشد درسهای عمومی: 20  واحد درسهای علوم پایه :23  واحد درسهای اصلی کشاورزی: 49  واحد درسهای تخصصی الزامی :37  واحد درسهای تخصصی اختیاری :6  واحد کار آموزی: 2  واحد

3- ادامه تحصیلات

ادامه تحصیل در دوره‌های تحصیلات تکمیلی شامل کارشناسی ارشد(فوق لیسانس) ودوره دکترای رشته مهندسی اقتصاد کشاورزی است که در بعضی از دانشگاه‌های کشور ارائه می‌شود. هدف از این دوره‌ها آموزش و پرورش متخصصانی است که با تکیه بر دانش و تجارب خود بتوانند نظریه‌های اقتصادی و اصول و موازین اقتصاد کشاورزی را تجزیه وتحلیل نموده و راههای توسعه موزون کشاورزی را بررسی و به اجرای آنها بپردازند. طول دوره کارشناسی ارشد حدود  2  سال و مجموع واحدهای آن32  واحد است

3-1) توانایی‌های فارغ التحصیلان مقطع‌های کارشناسی ارشد و دکترا در رشته مهندسی اقتصاد کشاورزی

فارغ التحصیلان مقطع کارشناسی ارشد می‌توانند در زمینه‌های پژوهشی وآموزشی در دانشگاه‌های کشور و مؤسسه‌های تحقیقاتی ونیز اجرای طرح‌های اقتصادی و همچنین در مقام یک برنامه ریز، تحلیل گر و ارزشیاب در برنامه‌های توسعه کشاورزی به کار مشغول گردند با توجه به پیچیدگی‌های موجود در راه توسعه اقتصاد کشاورزی ومشکلات موجود آن، نیاز اساسی کشاورزی به برنامه ریزانی است که با استفاده از نظریه‌های اقتصادی به تحلیل اوضاع موجود پرداخته، آسان‌ترین راه را برای توسعه کشاورزی ارائه کنند و مهندسان کشاورزی در گرایش اقتصاد کشاورزی که وظیفه تحلیل گری اقتصاد در بخش کشاورزی را به عهده دارند در توسعه کشاورزی نوین کشور از جایگاه ویژه برخوردارند.

3-2) موقعیت‌های شغلی ومحل‌های کار فارغ التحصیلان دوره‌های کارشناسی ارشد ودکترا

فارغ التحصیلان دوره‌های تحصیلات تکمیلی رشته مهندسی اقتصاد کشاورزی، می‌توانند در همان محل‌هایی که برای فارغ التحصیلان دوره کارشناسی معرفی گردید در رده‌های بالاتر مشغول به کار شوند و در صورت اتمام دوره دکترا به عنوان عضو هیئت علمی در دانشگاه‌ها فعالیت کنند.

آللوپاتی گندم و مدیریت علف هرز

آللوپاتی گندم و مدیریت علف هرز

حمیده خلج و محمدرضا لبافی

دانشجویان کارشناسی ارشد زراعت، پردیس ابوریحان، دانشگاه تهران

مقدمه

علف های هرز جزء محدود کنندهای اصلی عملکرد محصولات زراعی در اکثر سیستم های کشاورزی و بخصوص سیستم ارگانیک هستند. در سیستم کشاورزی مرسوم، علف های هرز توسط علفکش ها کنترل می شوند اما این فعالیت نگرانی هایی را در مورد سلامت انسان و محیط در پی داشته است. استفاده گسترده از علفکش ها یک مشکل جدید به نام علف های هرز مقاوم به علفکش به وجود آورده است(2).

اثرات آللوپاتی، ناشی از مواد بازدارنده ای است که بصورت مستقیم توسط گیاهان زنده به محیط وارد شده اند یا شامل تمامی ترشحات ریشه، مواد حاصل از آبشویی، تبخیر و بقایای گیاهی تجزیه شده، می باشد. Whittaker  و Feeuy  مواد سمی گیاهی را آللوکمیکال نامیدند. استفاده از آللوپاتی برای کنترل علف های هرز مطالعات زیادی را در چند دهه گذشته بخود اختصاص داده است(7).

گندم یکی از غذاهای اصلی در جهان است که آزمایشات بین المللی زیادی برای ارزیابی توانایی آللوپاتیک آن در جلوگیری از رشد علف هرز در جهان صورت گرفته است. اولین بررسی ها در اواخر دهه  1960  نشان داد که آللوپاتی بقایای گندم در بین ارقام متفاوت است(6). گیاهچه ها، کاه وکلش و عصاره آبی بقایای گندم باعث بروز اثرات آللوپاتی بروی رشد تعدادی از علف های هرز می شود. آللوپاتی گندم معمولا با کاهش شیوع آفات و بیماریها همراه است.

تحقیقات بر روی آللوپاتی گندم به بررسی اثر آللوپاتی گندم بر دیگر گیاهان زراعی، علف های هرز، آفات و بیماریها، همچنین استخراج و خالص سازی و تشخیص عوامل آللوپاتیک، خودمسمومی گندم، و مدیریت بقایای گندم می پردازد انتخاب واریته های مختلف گندم برای ارزیابی میزان پتانسیل آللوپاتیکشان در توقف علف های هرز و مطالعه بر رفتارهای ژنتیکی برای صفات آللو پاتیک، در دست بررسی است(7).

اثرات مفید آللوپاتی گندم

1. آللوپاتی گیاهچه گندم برای توقف رشد علف هرز:

آللوپاتی گیاهچه گندم بروی علف های هرز مشخصی ارزیابی شده است. ترشحات ریشه گیاهچه های گندم حاوی  5  Benzoxazinones  و  7  فنولیک اسید می باشد. بالاترین غلظت ترکیبات آللوکمیکال در هر دو گروه شیمیایی در  8  روز پس از جوانه زنی اتفاق افتاد که این به خوبی با حداکثربازدارندگی رشد چچم توسط ترشحات ریشه گندم در این دوره مشاهده شد. که این مطلب حاکی از آن است که مواد شیمیایی قوی آللوپاتیک بازدارنده، در ترشحات ریشه وجود دارد(6).

Spruell  در سال  1984، 284  توده گندم را برای ارزیابی پتانسیل آللوپاتیکشان در ایالات متحده غربال کرد. ترشحات ریشه هر توده با سویه T64، برای بازدارندگی رشد ریشه و ساقه در بروموس و سلمه مقایسه شد. 5  توده ترشحات ریشه ای تولید کردند که به طور معنی داری نسبت به سویه T64  اثرات بازدارندگی روی رشد ریشه های علف هرز داشتند.

Hashem  و Adkins  در سال  1998  غربال ارقام مختلف گندم را برای تعیین آللوپاتی گیاهچه بر رشد یولاف وحشی و خاکشیر آزمایش کردند و دریافتند که از  17  توده، T. speltoids  بازدارنده رشد طولی ریشه یولاف وحشی است و  2  تا از  19  توده بازدارنده رشد طولی ریشه چه در خاکشیر می باشد  (7).

در سال  2000  Wu  و همکاران، توانایی آللوپاتی  453  توده گندم از  50  کشور را بر رشد چچم یکساله بررسی کردند و تفاوت معنی داری از نظر بازدارندگی رشد ریشه چچم از  9/90  – 7/9  درصد گزارش دادند. توانایی آللوپاتی گیاهچه گندم از کشورهای مختلف،تفاوت معنی داری نشان می دهد که این نشان دهنده دخالت چند ژن برای بیان صفت آللوپاتی است. از  453  توده، 63  توده اثرات آللوپاتیک بسیار قوی داشتند که اثر بازدارندگی آنها بیش از  81  درصد روی رشد ریشه چچم بود، در حالیکه  21  توده اثر آللوپاتیکی ضعیفی داشتند و اثر بازدارندگی آنها کمتر از  45  درصد بروی چچم بود.

میزان آللوپاتی گیاهچه گندم بطور معنی داری با کشور مبدا مرتبط است. توده هایی افغانستان، کانادا، لهستان دارای اثرات آللوپاتیک ضعیفی بودند در حالیکه توده هایی از آلمان، مکزیک و آفریقای جنوبی اثر آللوپاتیکی بسیار قوی داشتند(9).

در آزمایشهای انجام شده توسط ریزوی و همکاران در سال  2000  توده های گندم، یک تفاوت ژنتیکی معنی دار بین  10+ تا  30- درصد نشان دادند. ارقامی مانند قدس، خزر1، 4512PI  به ترتیب موجب  9/27، 3/28  و  2/30  درصد کاهش در وزن خشک علف هرز (یولاف) شدند. ارقام bezostaya-1  ، نوید و نوید نژاد آللوپاتی مثبت داشتند و وزن خشک یولاف را به ترتیب  6/6، 9/10  و  4/10  درصد افزایش دادند. افزایش در تراکم بذر گندم بازدارندگی آللوپاتی یولاف را تقویت نمود اما باعث هیچ گونه خودمسمومی نشد. این نتایج نشان می دهد که بعضی از توده های گندم حامل ژن هایی برای صفات آللوپاتی (هم افزایش هم بازدارندگی) هستند که می تواند برای اصلاح ارقام گندم دارای توانایی آللوپاتی به منظور کنترل علف های هرز مورد استفاده قرار گیرد(5).

در آزمایش سه ساله ای که ریزوی و همکاران انجام دادند، بیش از  200  توده گندم مورد ارزیابی قرار گرفت که پس از غربال، 29  توده امیدبخش انتخاب شدند و برای کنترل علف های هرز در شرایط مزرعه و گلخانه مورد بررسی قرار گرفتند که دو رقم، باعث  62  و  75  درصد کاهش رشد علف هرز شدند.بنابراین، ارقامی از گندم وجود دارند که می توانند جمعیت علف هرز را به زیر سطح آستانه بیاورند  (4).

در سال  2000  Wu  و همکاران، توانایی آللوپاتی  92  توده گندم را از نظر بازدارندگی رشد ریشه چچم یکساله بررسی کردند. توانایی آللوپاتی گندم، به زمان کاشت بذر چچم و تعداد گیاهچه گندم بستگی داشت. بین ارقام گندم در مرحله گیاهچه ای از نظر توانایی آللوپاتی بر رشد طولی ریشه چچم یکساله، تفاوت معنی داری بین  91/90  – 98/23  درصد وجود داشت.  تداخل بین گیاه زراعی و علف هرز در اوایل مرحله جوانه زنی، بحرانی است و اگر یک گونه علف هرز را بتوان با استفاده از آللوپاتی گیاهان زراعی در طی دوره استقرار بازداشت، گیاه زراعی بعدا برتری بیشتری نسبت به علف های هرز خواهد یافت(10).

2. آللوپاتی بقایای گندم برای توقف رشد علف هرز:

گندم به صورت موفقیت آمیزی همچون یک گیاه پوششی برای کنترل علف هرز در سیستم های مختلف کشت مورد استفاده قرار می گیرد. گیاهان پوششی مثل گندم، چاودار، سورگوم یا جو تا ارتفاع  40  تا  50  سانتیمتر رشد می کنند و سپس با یک علف کش تماسی خشک می شوند.Putnam  و همکارانش در سال  1983  گزارش دادند که باقی گذاشتن بقایای گیاهان زراعی در سطح خاک باعث کنترل بیش از  95  درصد علف های هرز در مدت  30  تا  60  روز پس از خشک شدن گیاهان پوششی می شود. در بین  9  گیاه زراعی پوششی چچم پر گل (Italian ryegrass)، چچم پایدار (perennialryegrass)،علف بره قرمز (Festuca rubra  L. spp.) Commutata،علف بره نی مانند (Festuca arundinacea Schreb)، شبدر سفید، چچم، گندم، جو و یولاف، گندم با کنترل شیمیایی ساده، موجب جلوگیری از رشد علف های هرز می شود، و اثرات بازدارندگی بسیار کمی بر روی جوانه های ایجاد شده خیار، سویا، لوبیا، نخود و ذرت دارد(7).

آزمایشات نشان می دهد که عصاره آبی بقایای گندم بروی تعدادی از علف های هرز اثر آللوپاتیک دارد و باعث کاهش جوانه زنی و رشد علف های هرز می شود. در شرایط آزمایشگاهی، عصاره استخراج شده از کاه و کلش گندم اثرات آللوپاتیک را بروی طیف وسیعی از گونه های علف هرز نشان داد.

Steinsiek  و همکارانش در سالهای  1980  و  1982  گزارش کردند که گونه های علف هرز پاسخهای متفاوتی به عصاره آبی از خود نشان می دهند، درIpomoea hederacea  L.  و گاو پنبه بیشترین بازدارندگی و سوروف، Ipomoea lacunose  L.  و Cassia obtusifolia  L.  کمترین اثر بازدارندگی دیده شده است. این نتایج نشان می دهد که آللوکمیکال های موجود در کاه و کلش گندم، در خاک تحت اثر شستشو و باعث بروز اثرات انتخابی روی رشد علف های هرز مشخص در مجاورت خود شود(7).

آللوپاتی بقایای گندم در بین واریته ها متفاوت است. در استرالیا، 38  توده گندم برای  ارزیابی توانایی آللوپاتی بقایا بروی چچم یکساله توسط عصاره استخراج شده از کلش مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج نشان داد که جوانه زنی و رشد ریشه چچم یکساله بطور معنی داری توسط عصاره آبی استخراج شده از بقایای گندم کاهش می یابد و بین توده های گندم اثر بازدارندگی بطور معنی داری متفاوت است.میزان بازدارندگی رشد ریشه در حدود  19.2درصد تا  98.7  درصد و برای جوانه زنی بذرها از  4.2  درصد تا  73.2  درصد متغییر می باشد. برای آزمایش توده های مختلف گندم برضد گونه های مقاوم چچم یکساله به علف کشهای (گروه A) بازدارنده های استیل COA  کربوکسیلاز، (گروه B) بازدارنده های استولاکتات سنتتاز، (گروه C) بازدارنده های فتوسیستم  2  و (گروهD ) بازدارندهای تشکیل توبولین (tubulin)، بکار رفتند. نتایج نشان داد که عصاره آبی گندم بطور معنی داری باعث بازدارندگی جوانه زنی و رشد ریشه این گونه های زیستی مقاوم، می شود، میزان بازدارندگی جوانه زنی از  3.3  درصد تا  100  درصد بود که میزان آن بسته به توده ها متغیر بود. در مقایسه با شاهد میزان تغییر رشد ریشه در اثر مواد آللوپاتیک روی چچم از  12  دزصد تحریک کنندگی تا  100  درصد بازدارندگی متغیر بود. این نتایج نشان میدهد که آللوپاتی گندم می تواند توانایی کنترل گونه های مختلف مقاوم به علف کش ها را داشته باشد  (8).

Murray  و Thilsted  دریافتند که بازدارندگی تاج خروس در کرتهای پوشیده با کاه و کلش گندم بطور تقریبی با نتایج حاصل از کرتهای بدون مالچ با مصرف علف کش مشابه است. Banks  و  robinsonهمچنین گزارش دادند که مالچ کاه و کلش گندم باعث توقف رشد علف های هرز Amaranthus spinosus  L.  و  Ipomoea purpurea  L.  می شود، و وجود گندم در زمینهای بدون پوشش بیش از مصرف علف کش ها موثر است. Shilling  و همکارانش نشان دادند که مالچ گندم دارای اثرات بازدارنده آللوپاتیک بر برخی علف های هرز پهن برگ می باشد. آللوکمیکال های موجود در بقایای گندم در سیستم های بدون شخم بعنوان مالچ باقیمانده می تواند علف های هرز را در گیاه زراعی بعدی کنترل کند. همچنین استفاده از کاه و کلش گندم برای توقف علف هرز در جنگل زراعی ها هم گسترش یافته است. Jobidon  نشان داد که عصاره آبی کاه و کلش گندم از رشد علف هرز معمول جنگل به نام Rubus idaeus  L.  تا  44  درصد جلو گیری می کند. این اثرات آللو پاتیک مجددا در مزرعه تائید شد  (7).

Guenzi  و همکاران دریافتند که بقایای گندم بعد از گذشت  8  هفته در شرایط مزرعه دیگر حاوی ترکیبات سمی محلول در آب نیستند. بنابراین مواد سمی می توانند، مخصوصا در خاکهای با زهکش ضعیف توسط باران از بقایای کاه و کلش گندم به درون خاک، آبشویی شوند.

Banks  و Robinson  همچنین نشان دادند که مالچ کاه و کلش از رشد تاج خروس و Ipomoea purpurea  L.  جلوگیری می کند و گندم ناخواسته نسبت به علف کشهای استفاده شده در مناطق بدون مالچ باعث بروز اثرات موثرتری می شود.

Guenzi  و همکاران نشان دادند که مواد سمی عصاره آبی کاه و کلش  9  واریته گندم در اثر بازدارندگی بروی جوانه زنی و رشد گیاهچه گندم متفاوت بودند  (3).

گندم خشک شده با علف کش گلیفوزیت و پاراکوات، زیتوده علف های هرز را  88- 76  درصد کاهش می دهد. مالچ گندم مسئول کاهش جمعیت نیلوفر (Ipomea lacunose) و علف های هرز دیگر در سیستم بدون شخم گندم است. وجود فرولیک اسید و ترکیبات دیگری را مسئول کاهش رشد علف های هرز در سیستم بدون شخم، می دانند.

سمیت بقایای گندم در مراحل معینی از رشد بیشتر است و با گذشت زمان، کاهش می یابد. بطور کلی، هر چه زمان تجزیه بقایای گیاه زراعی طولانی تر باشند، از انباشتگی مواد سمی در خاک کاسته می شود. کاه و کلش گندم، جمعیت علف های هرز پهن برگ را  16.8  درصد کاهش می دهد، اما اثری بر علف های هرز باریک برگ ندارد. البته کاه و کلش گندم، زیتوده هر دو نوع علف هرز را کاهش می دهد. افت زیتوده تا  120  روز پس از بذر افشانی افزایش اما پس از آن، کاهش می یابد. توانائی دگر آسیبی بقایای گندم تحت تاثیر سن، مقدار آب، کربن، نیتروژن و pH  خاک تعیین می گردد.

عصاره های آبی بقایای گندم با غلظت  2  و  4  درصد از جوانه زنی بذر، رشد ریشه، نوشاخه و گیاه کامل، می کاهد. اثر بازدارندگی بر علف های هرزی نظیر تاج خروس، آشکارتر از سوروف بود. سمیت بقایای گندم بر سوروف تا  6  هفته پایدار است و پس از آن از بین می رود(1).

اثرات زیان آور آللوپاتی گندم

1. خودمسمومی گندم:

خودمسمومی گندم، رشد کند گیاهچه های استقرار یافته و به دنبال آن کاهش عملکرد دانه ای گندم معمولا هنگامی رخ می دهد که قبلا کاه و کلش گندم در زمین رها شده باشد. Alam  در سال  1990  گزارش کرد که جوانه زنی و رشد گندم تحت تیمار عصاره آبی کاه وکلش همان گونه گندم بطور معنی داری کاهش می یابد. تحقیقات نشان می دهد که تنوع خود مسمومی گندم بسته به واریته آنهاست. بطور مثال رقم Gaboاثر بازدارندگی قویتری نسبت به رقم Insignia  نشان می دهد. مواد استخراج شده از کاه و کلش رقم Gabo  و رقم  Insigniaدارای اثرات بازداندگی بر رشد ریشه و گیاهچه گندم به میزان  27  و  4  درصد و همچنین بازدارندگی بر رشد ساقه به میزان  43  و  12  درصد می باشند. مواد آللوپاتیک حاصل از گیاه زنده گندم و کاه کلش گندم می تواند در زمانی که گندم بطور متوالی کشت شود، تجمع پیدا کند.

وارد کردن گندم در یک سیستم کشت، چه بصورت تک کشتی و چه بصورت تناوب با دیگر غلات، در مقایسه با دیگر سیستمهای کشت باعث افزایش اثرات خودمسموی می شود، که این خود دلالت بر تجمع فیتوتوکسین ها دارد(7).

2. آللوپاتی گندم و رشد دیگر گیاهان زراعی:

Hozumi  و همکارانش در سال  1974  اظهار داشتند که عصاره آبی بقایای گندم از رشد برنج، جو و چاودار جلوگیری می کند. بقایای گندم همچنین اثر آللوپاتیک بروی رشد سویا دارد.narwal  و همکارانش در سال  1997  گزارش دادند که عصاره های آبی کاه و کلش گندم به طور زیان آوری روی جوانه زنی و رشد گیاهچه چندین گیاه علوفه ای همچون ذرت، سورگوم،Pennisetum glaucum L.،  Cyamopsis tetragonolobaو Vigra unguiculata  اثر می گذارد.

اثرات منفی آللوپاتی بقایای گندم بروی رشد دیگر گیاهان زراعی همراه با رقم گندم تغییر می کند. در آزمایشات گلخانه ای، 20  واریته گندم اثرات آللوپاتیک متفاوتی را بروی رشد رقم Dare  سویا نشان دادند البته در این آزمایش ارقام سویا در خاکی حاوی  2  درصد از بقایایای کاه و کلش گندم رشد یافته بودند.

حساسیت ها به آللوپاتی بقایای گندم در گیاهان زراعی متفاوت است. Putnam  و همکاران در سال  1983  گزارش دادند رشد بادمجان، ذرت، خیار، کاهو، نخود،Snapbean  به بقایای گندم واکنش های متفاوتی می دهند.Dias  در سال  1991  دریافت که گندم، یولاف و Trifolium subterraneum  در واکنش به تجزیه شدن کاه و کلش گندم متفاوت هستند.

واریته های گیاهان زراعی مختلف همچنین به آللوپاتی بقایای گندم به طور متفاوتی واکنش نشان می دهند. Hicks  و همکاران در سال  1989، 11  واریته پنبه را برای ارزیابی توانایی مقاومت به اثرات بازدارندگی کاه و کلش گندم در آزمون زیست سنجی آزمایشگاهی و مطالعات گلخانه ای غربال کردند.واریته مقاوم paymaster404  و واریته حساس Acala A246  برای آزمایشات مزرعه ای انتخاب شدند. جوانه زنی پنبه به طور میانگین  9  درصد برای Paymaster404  و  21  درصد برای Acala A246  کاهش یافت. همچنین در آزمایشات مزرعه ای و گلخانه ای واریته های سویا به طور معنی داری در مقاومت به اثرات آللوپاتیک بقایای گندم متفاوت بودند. واریته های Davis  و ‍‍‍Centennial  بیشترین مقاومت و Correst  کمترین مقاومت را داشت.(7)

مدیریت اثرات زیان آور بقایای گندم

اثرات زیان آور بقایای گندم توسط چند فاکتور زنده و غیر زنده تعیین می شود که شامل ژنوتیپ، کاه و کلش، مقدار و مدت زمان تجزیه شدن، نوع خاک، نحوه کشت و کار، خاک و شرایط اقلیمی می باشد. تحقیقات نشان می دهد که این اثرات مضر بر محصولات کشاورزی را می توان با روشهای مدیریت موثر بر بقایای گندم کاهش داد. تناوب دقیق و صحیح گیاهان زراعی باعث افزایش اثرات مفید آللوپاتی همراه با کاهش میزان تجمع مواد آللوشیمیایی، می شود.

تناوب با گونه های زراعی متحمل یا واریته های متحمل در گونه های زراعی، اثرات آللوپاتیک کاه و کلش گندم را به حداقل می رساند. انتخاب واریته های گندم که خاصیت آللوپاتی ندارند یا واریته هایی که متحمل به آللوپاتی هستند بعنوان گیاه زراعی بعدی یک روش تناوب مناسب است. اگر یک واریته خاص گندم دارای خاصیت آللوپاتیک طبیعی است، می توان یک واریته گندم متحمل به آللوپاتی را در تناوب انتخاب نمود.

اگر انتخاب واریته های متحمل گندم امکانپذیر نبود و مجبور بودیم کاه کلش را در زمین باقی بگذاریم، ابتدا یک واریته گندم، با کمترین مقدار فعالیت آللوپاتیک را کشت می کنیم تا مشکلات فیتوتوکسیک برای گیاه بعدی کاهش یابد.

ارتباط متقابل بین مقدار کاه و کلش با خاصیت آللوپاتیکی به خوبی به اثبات رسیده است. با عواملی مثل کاهش مقدار کاه و کلش باقیمانده، کشت زودتر، و کشت واریته های متحمل به آللوپاتی می توان بر اثرات منفی کاه و کلش گندم غلبه کرد. میزان تجزیه اولیه بقایا می تواند در واکنش گیاه بعدی اثر بگذارد. آللوکمیکال هایی که از بقایا شسته شده، و وارد خاک می شوند می تواند تحت تاثیر جذب سطحی خاک، آبشویی، تغییرات میکروبی یا پروسه های تجزیه قرار گرفته و در نتیجه خاصیت آللوپاتیک طبیعی خود را از دست بدهند. بررسی ها نشان می دهد که بعد از مدتی که بقایا تجزیه شدند، خاصیت آللوپاتیک از بین می رود.

تیمار کردن بذور گیاهان زراعی قبل از کاشت با آللوکمیکال ها می تواند به منظور افزایش مقاومت بذور به آللوپاتی گندم صورت گیرد.Cowsik  و  Jayachaandra  گزارش کردند که می توان با خیساندن  4  ساعته بذور گندم در اسید کافئیک (1ppm)، اسید فرولیک (5ppm) و اسید وانیلیک (1ppm) در آنها ایجاد مقاومت کرد(7).

زنگ آفتابگردان

زنگ آفتابگردان                                                                                     sunflower rust

عامل بیماری قارچ Puccinia helianthi است. این بیماری از خوزستان، آذربایجان، مازندران و ... گزارش شده است. این زنگ تک میزبانه است و فقط  روی آفتابگردان دیده میشود. تلیوسپورقارچ دوسلولی است و یوریدیوسپورهای تک سلولی خاردار دارد. ایسیوم و بازیدیوم قارچ دیده نشده است ولی احتمالاً تشکیل میشوند. در بوشهر و برازجان هم به طور پراکنده دیده شده است زیرا آفتابگردان را در زمستان می کارند و قارچ به هوای مرطوب نیاز دارد. این بیماری در ایران اهمیت اقتصادی ندارد ولی مبارزه با ارقام صورت میگیرد.

علف های هرز

تاج خروس

Amaranthus retroflexus

Red root pigweed

 تاج خروس گیاهی است از خانواده Amaranthaceae چهارکربنه و یکساله خشبی به ارتفاع50تا100 سانتی متر با ساقه های پایینی قرمز یا دارای نوار قرمز که تا انتهای ریشه اصلی تداوم دارد. پهنک برگها ضخیم و رگبرگهای آن واضح هستند برگهای آن نسبتا پهن ونیزه ای شکل((lance-shaped بوده،بادمبرگهای ضخیم و قوی که به ساقه متصل هستند و به تدریج به رنگ قرمز در می آیند.

تکثیر آن توسط بذر،ریشه های زیر زمینی قرمزرنگ وعمیق صورت میگیرد.گلها کوچک و سبزرنگ، بذرها برنگ سیاه براق، عدسی شکل ودر دو طرف محدب که دارای یک شکاف کوچک در کنار بذر میباشد.مهمترین علفهای هرز این جنس شاملA.palmeri,A albus ,A.viridis,A.graecizans میباشد.

علفهای هرز خانواده تاج خروس دارای مقدار زیادی نیترات یا اکسالات هستند که ممکن است باعث مرگ دام شوند.

تاج خروس در مزارع توتون،باغهای چای، سبزی ،صیفی وزمینهای بایر می روید.

روشهای کنترل:

علاوه بر روش مکانیکی(وجین)می توان از روشهای شیمیایی استفاده کرد.

درمزارع لوبیا از سم تری فلورالین((EC48%به نسبت1تا2لیتر در هکتاربه صورت مخلوط با خاک قبل از کشت لوبیا،در مناطق پنبه کاری از اتال فلورالین((EC33.3%به نسبت 3تا 3.5لیتر در هکتارقبل از کاشت و مخلوط با خاک به عمق 10 سانتیمتر و در یک نوبت سم پاشی میشود

در مزارع آفتابگردان از تریفلورالین((EC48%2تا 2.5لیتر در هکتار و همچنین از اتال فلورالین((EC33.3%3تا3.5لیتر در هکتار قبل از کاشت و به صورت مخلوط با خاک استفاده می شود.

اعلام حداکثر میزان مجاز باقیمانده سموم در محصولات کشاوزی

حداکثر میزان مجاز باقیمانده سموم محصولات کشاورزی امسال تعیین و اعلام می‌شود.

به گزارش ایسنا، غلام عباس عبدالهی، رئیس مؤسسه تحقیقات آفات و بیماریهای گیاهی، در جمع خبرنگاران، افزود: «در این صورت ایران نخستین کشور در منطقه است که حداکثر میزان باقیمانده سموم محصولات کشاورزی را تعیین می‌کند.»

او ادامه داد: «با تعیین حداکثر میزان باقیمانده سموم محصولات کشاورزی، وزارت بهداشت موظف خواهد بود باقیمانده سموم محصولات کشاورزی را بر اساس میزان تعیین شده از سوی وزارت جهاد کشاورزی کنترل کند.»

وی همچنین وضعیت محصولات کشاورزی را از نظر بکارگیری سم مناسب خواند و گفت: «1.1 درصد سطح زیر کشت و1.2 تولیات کشاورزی جهان به ایران اختصاص دارد در حالی که فقط یک درصد سم مصرفی بخش کشاورزی جهان در کشور استفاده می‌شود.»

به گفته عبدالهی با تلاش‌های صورت گرفته در چند سال اخیر، تمام عوامل خسارت‌زای گیاهی در کشور شناسایی و در بسیاری از موارد راهکارهای مقابله با این عوامل ارائه شده است.»

وی مبارزه بیولوژیک با بیماری‌ها و آفات گیاهی را از جمله برنامه‌های این مؤسسه خواند و افزود: «در سال گذشته حدود 150 تا 160 هزار هکتار از اراضی کشاورزی ایران زیر پوشش مبارزه بیولوژیک قرار گرفت.»

رئیس مؤسسه تحقیقات آفات و بیماریهای گیاهی با بیان اینکه اعتبارات مؤسسه تحقیقات آفات و بیمایهای گیاهی در سال 4 از رشد خوبی برخوردار بوده است، افزود: «اعتبار پروژه‌های تحقیقاتی این مؤسسه با دو برابر افزایش نسبت به سال گذشته به 21 میلیارد ریال رسیده است.» عبدالهی اظهار کرد: «امسال 500 طرح تحقیقات با اولویت محصولاتی نظیر گندم، زیتون، دانه‌های روغنی، سیب، انار و محصولات گلخانه‌ای در این مؤسسه اجرا می‌شود.» او با اشاره به آنکه در سالهای اخیر توجه خوبی نسبت به تحقیقات بخش کشاورزی صورت گرفته است، ابراز امیدواری کرد که با تداوم این روند، تحقیقات گیاهپزشکی نیز در آینده از جایگاه مناسبی برخوردار شود.

منبع فصلنامه نظام مهندسی کشاورزی